ماده ۶۷ مجموعه قوانین الکترونیکی بیان میکند: هرکس در بستر مبادلات الکترونیکی، با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از «داده پیام» برنامهها و سیستمهای رایانهای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توقف «داده پیام» مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانهای و غیر دیگران را بفریبد ویا سبب گمراهی سیستمهای پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه، اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه محکوم میشود.
در صورتیکه تحصیل مال غیر با به کار گیری روش های متقلبانه توسط کامپیوتر در فضای مجازی انجام شود به حکم قانونمیتواند از جرائم در حکم کلاهبردرای یا کلاهبرداری رایانه ای تفسیر شود، زیرا زیاندیده اصولاً، اموال خود را به کلاهبردارتسلیم نمیکند بلکه در بیشتر موارد از حساب او، سوءاستفاده به عمل آمده و بدهکار میشود و یا ازحساب مربوط به نحو متقلبانه و برخلاف رضایت و اطلاع ذینفع برداشت میشود.
عنصر مادی جرم کلاهبرداری کامپیوتری (یا رایانهای)
رایانه یا کامپیوتر ابزار ارتکاب جرم کلاهبرداری کامپیوتری است و ممکن است ارتکاب آن بارفتارهای مجرمانه دیگری مانند سرقت دادهها یا تغییر آنها و جعل و یا با نفوذ غیرمجاز همراه باشد که موضوع جرم کلاهبرداری کامپیوتری را تشکیل میدهد .
کامپیوتر گاهی خود، موضوع ارتکاب جرم است مثل سرقت کامپیوتر و گاهی وسیله ارتکاب جرم کلاهبرداری کامپیوتری است ؛ وقتی که استفاده متقلبانه از رایانه به تحصیل مال دیگری خاتمه داده میشود.
کلاهبرداران ، معمولاً از هوش و استعداد زیادی برخوردارند و به ویژه در کلاهبرداری الکترونیکی از تخصّص و مهارت های شگفت انگیزی هم استفاده میکنند . بدین ترتیب کشف جرائم آنان کاری بسیار مشکل است .
مصادیق عملیات متقلبانه در جرم کلاهبرداری کامپیوتری
۱- تحصیل وجه یا مال از طریق دادن برنامه بدون مجوز و مخفیانه به کامپیوتر:
در جرم کلاهبرداری کامپیوتری یا رایانهای، مرتکب از طریق دادن بدون مجوز و مخفیانه برنامهای به رایانه ،
موفق به تحصیل وجوه یا اموال، از بانک یا شرکت یا یک مؤسسه مالی میگردد .
وجه تمایزکلاهبرداری کامپیوتری خاص با کلاهبرداری عمومی در این است
که در کلاهبرداری رایانهای قربانیجرم از نظر مرتکب ناشناخته است
و لزوم فریب قربانی برای تسلیم مال به کلاهبردار منتفی است.
درحالی که در کلاهبرداری عمومی، عملیات متقلبانه کلاهبردار،
مقدم بر تحصیل مال و علت غائی تسلیم مال از طرف زیان دیده به کلاهبردار است.
۲- تحصیل وجوه یا اموال از طریق تقلب در سیستم رایانه ای
کلاهبرداری کامپیوتری با عملیات متقلبانه در دادهها، اطلاعات و سیستمهای رایانهای انجام میپذیرد.
مثلاً کلاهبردار، با برنامهنویسی خلاف واقع و نادرست یا تغییر دادهها در سیستم رایانهای بانک
یا تجارتخانه یا مؤسسات دیگر اقتصادی، مالی و تجارتی، دست به تحصیل وجه یا مال می زند.
مجازات کلاهبرداری رایانهای
قانونگذار برای این جرم مجازات علاوه بر رد مال ،
یک تا پنج سال حبس و یا جزای نقدی بیست تا صد میلیون ریالی و یا هر دو مجازات معین کرده است.
شاید جزای نقدی این جرم با توجه به گذشت نزدیک ده سال از تصویب قانون جرایم رایانهای کم به نظر برسد
اما مجازات حبس و در کل مجموع مجازات این جرم نسبت به دیگر جرایم رایانهای
در سطح بالاتری قرار دارد و نشاندهنده اهمیت این جرم است.
در نهایت باید گفت باتوجه به گستردگی جرایم فضای مجازی و محدود نبودن مکان ارتکاب آنان به منطقه
و شهری خاص و همچنین گستردگی بیش از پیش فضای مجازی در میان افراد جامعه؛
نیاز است تا همه با جرایم این حوزه آشنا شوند تا در دام مجرمان رایانهای قرار نگیرند.